• twitter
  • facebook
  • google+

De richtlijn consumentenrechten: dit is wat u moet weten

Dinsdag 5 augustus 2014

De richtlijn consumentenrechten is van kracht

Uit de Europese Parlementsverkiezingen van 2014 is gebleken dat de eurosceptici aan terrein hebben gewonnen. Waar men echter niet aan hoeft te twijfelen, is dat de Europese Unie goed zorgt voor de consument. Consumentenbescherming is een officiële doelstelling, vastgelegd in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (artikel 169 VWEU).

Op 13 juni 2014 is de richtlijn consumentenrechten in het Nederlandse rechtsstelsel geïmplementeerd. De nieuwe consumentenregels zijn van toepassing op overeenkomsten die gesloten zijn op of na 13 juni 2014.

'De consument is kampioen'

Aldus de campagne van de Autoriteit Consument & Markt; ‘De consument is kampioen als hij de regels kent én bij een probleem met een aankoop in actie komt.’ Hetgeen ik onderschrijf, want het gebeurt te vaak dat consumenten worden afgescheept terwijl zij in hun recht staan. Uw rechten kunnen dus niet vaak genoeg worden opgefrist.

In dit artikel zullen de belangrijkste regels van de richtlijn consumentenrechten puntsgewijs en in begrijpelijke taal worden opgetekend. De verschillende onderdelen van de richtlijn betekenen in meer of mindere mate een verandering ten opzichte van de situatie van voor 13 juni 2014.

De richtlijn consumentenrechten behandelt een deelterrein van het consumentenrecht. U heeft als consument een veelvoud aan rechten, waarvan dus slechts een deel in dit artikel op hoofdlijnen wordt behandeld.

Informatieplichten, het herroepingsrecht en andere rechten

De richtlijn consumentenrechten behelst drie hoofdonderwerpen. Hieronder wordt op deze onderdelen specifiek ingegaan:

1. informatieplichten van de verkoper of dienstverlener;
2. het herroepingsrecht van de consument, en;
3. andere consumentenrechten.

Een aantal typen overeenkomsten zijn door de richtlijn consumentenrechten uitgesloten, zoals overeenkomsten betreffende sociale dienstverlening, gokactiviteiten, financiële diensten, onroerende zaken (dienstenovereenkomsten betreffende aanbouwen en herstel- en renovatiewerkzaamheden vallen wel onder de richtlijn), pakketreizen en (een paar artikelen uitgezonderd) passagiersvervoersdiensten.

Verder is door Nederland gebruik gemaakt van beleidsruimte om de richtlijn niet van toepassing te verklaren op overeenkomsten buiten de verkoopruimten (zoals op straat), waarbij de betaling door de consument ten hoogste 50,- euro bedraagt.

1. Informatieplichten van de verkoper of dienstverlener

Men kan gerust stellen dat de informatieplichten die in de richtlijn consumentenrechten zijn neergelegd behoorlijk zijn. De informatieplichten verschillen naar gelang het type overeenkomst. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘overeenkomsten op afstand en buiten de verkoopruimten’ (denk aan een overeenkomst via het internet of op straat) en andere overeenkomsten. De belangrijkste informatieplichten zijn echter gelijk.

De verkoper of dienstverlener dient u voor het aangaan van een overeenkomst bijvoorbeeld de volgende informatie te verschaffen:
- De voornaamste kenmerken van de goederen of de diensten.
- De identiteit van de handelaar.
- De totale prijs van de goederen of diensten met eventuele leveringskosten, of hoe deze prijs wordt vastgesteld (een en ander inclusief belastingen).
- Voor zover van toepassing: de wijze van betaling en levering, alsmede de termijn van levering.
- Een herinnering aan de wettelijke waarborg van de conformiteit van goederen (wat u sowieso redelijkerwijs van de goederen mag verwachten) en informatie over eventuele garanties.
- De duur van de overeenkomst, of hoe een overeenkomst van onbepaalde duur kan worden opgezegd.

Informeren over herroepingsrecht

Voor overeenkomsten op afstand of buiten de verkoopruimten geldt nog een belangrijke extra informatieplicht in verband met het herroepingsrecht:
- Wanneer het herroepingsrecht bestaat, moet de consument hierop worden gewezen. Daarbij moet vermeld worden: de voorwaarden, de termijn en de wijze van uitoefening van dat recht.

Overeenkomsten via het internet met betalingsverplichting

Indien een overeenkomst – die een betalingsverplichting inhoudt – via het internet wordt gesloten door middel van het aanklikken van een digitale ‘knop’, moet deze knop worden aangemerkt met de woorden ‘bestelling met betalingsverplichting’ of een andere ondubbelzinnige tekst waaruit blijkt dat het plaatsen van de bestelling een verplichting inhoudt om de handelaar te betalen.

Wordt hieraan niet voldaan, dan bent u als consument niet tegen uw wil aan de overeenkomst gebonden.

Schriftelijke bevestiging beoogde overeenkomsten via de telefoon

Een wijziging tot genoegen van de consumentenbond is dat bepaalde verkooptelefoontjes niet meer leiden tot verbintenissen waaraan u gebonden bent. Het gaat om overeenkomsten tot het geregeld verrichten van diensten of tot het geregeld leveren van gas, elektriciteit, water of van stadsverwarming. Deze moeten voortaan schriftelijk worden aangegaan (er zijn uitzonderingssituaties).

Dit betekent dat u na enkel een instemmend telefoongesprek niet aan dit type afspraken gebonden bent. U dient alsnog schriftelijk in te stemmen, voordat er een overeenkomst tot stand kan komen.

2. Het herroepingsrecht van de consument

Leest u ook het meer uitgebreide artikel over het herroepingsrecht, dat later is gepubliceerd.

Als u op afstand (bijvoorbeeld via het internet) of buiten de verkoopruimten (bijvoorbeeld op straat) met een handelaar een overeenkomst sluit, dan heeft u het recht deze overeenkomst zonder opgave van redenen binnen 14 dagen te herroepen (door de Nederlandse wetgever ‘ontbinden’ genoemd). Deze termijn wordt ook wel aangeduid als de ‘bedenktijd’ of de ‘afkoelperiode’.

U heeft dit recht zowel bij verkoopovereenkomsten als dienstenovereenkomsten. Als u niet juist over uw herroepingsrecht wordt geïnformeerd (terwijl u wel een herroepingsrecht heeft), bedraagt de herroepingstermijn twaalf maanden.

U kunt herroepen door een ondubbelzinnige verklaring aan de verkoper of dienstverlener, of door gebruik te maken van het herroepingsformulier dat bij voorbaat aan u ter beschikking moet worden gesteld.

Uitzonderingen

U kunt dus zonder opgave van redenen binnen 14 dagen onder de overeenkomst uit. Dit geldt echter niet in alle gevallen. Zo heeft u bijvoorbeeld geen herroepingsrecht bij:
- de levering van zaken die volgens specifieke wensen zijn vervaardigd;
- de levering van zaken die snel bederven of met een beperkte houdbaarheid;
- de levering van verzegelde zaken, als de verzegeling is verbroken terwijl deze om redenen van gezondheidsbescherming of hygiëne niet kunnen worden teruggezonden;
- de levering van verzegelde audio- en video-opnamen en verzegelde computerprogrammatuur waarvan de verzegeling wordt verbroken;
- de levering van kranten, tijdschriften of magazines, met uitzondering van overeenkomsten voor een abonnement op dergelijke publicaties;
- overeenkomsten die zijn gesloten tijdens een openbare veiling (online-platforms vallen niet onder deze uitzondering);
- de terbeschikkingstelling van accommodaties (anders dan voor woondoeleinden), goederenvervoer, autoverhuurdiensten, catering en diensten met betrekking tot vrijetijdsbesteding, indien in de overeenkomst een bepaald tijdstip of een bepaalde periode van nakoming is voorzien. Dit laatste heeft verband met reservering van capaciteit door de handelaar (denk aan hotelkamers of vakantiewoningen), waarvoor anders mogelijk geen andere afnemer kan worden gevonden.

Inspecteren

Bij een verkoop op afstand, heeft u de gelegenheid om het product te inspecteren. Er is een eenvoudige formule om te bepalen wat u tijdens deze inspectie wel en niet mag doen. Zou u de inspectiehandeling ook mogen uitvoeren als u in de winkel staat? Zo ja, dan mag het wel. En zo nee, dan mag het niet. U mag bijvoorbeeld een online gekocht kledingstuk passen, maar u mag het kledingstuk niet langere tijd dragen.

Overschrijdt u de inspectiebevoegdheid? Dan verliest u niet het recht op herroeping. Wel dient u het waardeverlies te vergoeden. Deze vergoeding hoeft u echter niet te betalen, als u niet goed over het herroepingsrecht bent geïnformeerd.

Wie draagt de kosten van herroeping?

De herroeping is voor de consument kosteloos. Als u al betaald heeft, dient het betaalde bedrag direct te worden terugbetaald (in ieder geval binnen 14 dagen na de herroeping). De verkoper mag wel wachten met terugbetalen totdat u de ontvangen zaken hebt teruggestuurd. U krijgt ook de volledige leveringskosten terug, tenzij u uitdrukkelijk voor een duurdere leveringswijze heeft gekozen dan de aangeboden goedkoopste standaardlevering (u draagt dan de meerkosten).

U draagt wel de (eventuele) directe kosten van het terugzenden van de zaken, tenzij u over deze kosten niet bent geïnformeerd.

3. Andere consumentenrechten

De richtlijn consumentenrechten behandelt nog een paar andere rechten, waarvan de eerstgenoemde het meest opvallend is.

Ten aanzien van verkoopovereenkomsten én dienstenovereenkomsten:
- Voor elke extra betaling, dus betalingen boven de vergoeding die is overeengekomen voor de hoofdverbintenis, moet bij voorbaat uw uitdrukkelijke toestemming worden gevraagd. Standaard ingevulde hokjes (vinkjes) op een webpagina binden u bijvoorbeeld niet. Anders gezegd; voor aanvullende diensten of aankopen dient u actief akkoord te zijn gegaan.
- Een vergoeding voor het gebruik van een betaalmiddel mag niet hoger zijn dan de daadwerkelijke kosten van het gebruik van dit betaalmiddel voor de handelaar.
- Voor telefonisch contact met de handelaar over de gesloten overeenkomst mag niet meer in rekening worden gebracht dan het basistarief.

Ten aanzien van verkoopovereenkomsten:
- De handelaar levert de goederen zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen 30 dagen. Dit tenzij een ander tijdstip is overeengekomen. Onder omstandigheden biedt een te late levering het recht om de verkoopovereenkomst te beëindigen.
- Als de goederen door de handelaar worden opgestuurd, draagt de handelaar het risico van verlies of beschadiging tijdens het transport.

Oneerlijke handelspraktijk

Tot besluit nog een interessante wetswijziging die bij de implementatie van de richtlijn consumentenrechten is meegenomen, maar niet een direct gevolg is van de richtlijn. Een overeenkomst die tot stand komt als gevolg van een oneerlijke handelspraktijk – waarvan onjuiste informatieverstrekking (!) een belangrijk onderdeel uitmaakt, is vernietigbaar. U kunt via deze weg onder omstandigheden, met name als essentiële informatie achterwege is gelaten, dus ook trachten uzelf te ontdoen van een niet gewenste overeenkomst.

De bewijslast voor het juist hebben verstrekt van de verplichte informatie ligt bovendien bij de handelaar (dit in ieder geval inzake overeenkomsten op afstand en buiten de verkoopruimten).

Is de richtlijn consumentenrechten een eindstation?

Welzeker niet. Op 26 februari 2014 is er binnen de Europese Unie Verordening 254/2014 aangenomen, tot vaststelling van een meerjarig consumentenprogramma voor de jaren 2014-2020. Dit programma heeft een aantal doelstellingen, waaronder het ontwikkelen en verder versterken van consumentenrechten. Dit met name via slimme regelgeving en verbetering van de toegang tot eenvoudige, efficiënte, geschikte en goedkope rechtsmiddelen, waaronder alternatieve geschilbeslechting. In Nederland bestaat bijvoorbeeld reeds de geschillencommissie. Zie ook ‘geschillencommissie procedure’.

Wordt dus vervolgd.